Como cada ano nestas datas, celebrouse unha representación teatral no concello coruñés de Carral na honra dos Mártires de 1846, cuxa valentía e entusiasmo foi a semente do noso actual país.
Esta é a 17ª edición desta obra, esta vez celebrada no Pazo de Reboredo, coa estimable colaboración dos propietarios de dito pazo e o concello de carral.
O acto estivo ameizado polo grupo " A Quenlla" e numerosas gaitas que interpretarían o hino galego para finaliza-lo acto.
A asociación "Abril de Lume e Ferro" foi a principal organizadora desde xa tradicional evento que abarca todo unha fin de semana. Dito evento comezou cunha charla sobre este feito histórico por Xosé Ramón Veiga, profesor da Universidade de Santiago.
O sábado representaría a obra teatral de Manuel María, que recrea o comezo do prununciamento, así como as súas caus e o desenlace.
O acto finalizou coa actuación de Isabel Risco, colaboradora de Tourilanda, na TVG, ofreceu un monólogo.
 |
Ofrenda froral ó monumento dos Mástires de Carral
|
A revolta
Sendo raíña
de España Isabel II, que contaba daquela con 13 anos
de idade, o presidente do Goberno Central, o xeneral
Narváez, instaurou unha ditadura que provocou enfrontamentos
populares. O 2 de abril de 1846 levantouse en Lugo o batallón mandado
polo coronel Miguel Solís, disolvendo o Consello Provincial e a Deputación;
outras prazas sumáronse nos días seguintes. O 15 de abrilconstituíuse en Compostela a Xunta Superior do Reino de Galicia, que reclamou as liberdades e dereitos que
Narváez abolira e un trato máis xusto para Galiza,
que os sublevados consideraban literalmente tratada como "verdadeira
colonia da corte". Unha vez declarada a revolta, Solís dirixiu unha arenga
aos seus soldados.
A represión da
revolta
O xeneral
Narváez enviou tropas baixo o mando do xeneral Gutiérrez de
la Concha para
recuperar o territorio. O día 23 de abril comezou
a batalla de Cacheiras, na localidade
homónima, (concretamente o espazo situado entre as casas da Ribeira e a cima de
Montouto)[1] entre
as tropas de Madrid e as galeguistas de
Solís, que foron derrotadas. A gran superioridade das tropas do goberno central
fixo inútil a resistencia. As tropas do xeneral De la Concha entraron en
Compostela a saqueo e pillaxe, segundo se lles prometera.
Solís
refuxiouse nun primeiro momento en San Martiño Pinario, pero entregouse esa
mesma tarde. Foi xulgado tres días despois en Carral, nun xuízo sumarísimo, e
condenado a morte xunto cos seus compañeiros sublevados. O medo á reacción dos
seus simpatizantes explica que o xuízo tivese lugar en Carral e non en Santiago
ou na Coruña.
Ao serán, o
coronel Solís foi levado ao adro da igrexa de Paleo, onde foi fusilado. O comandante Víctor Velasco e dez
oficiais máis foron pasados polas armas na Fraga do Rei, entre Carral e Paleo,
e foron enterrados no día seguinte no cemiterio de Paleo, sen que se escribise
sobre as súas tumbas inscrición ningunha. O párroco, que presenciou o
fusilamento, na acta de defunción engadiu: "Espectáculo horroroso. Triste
Memoria".
Recoñecemento
Dez anos
despois, un novo goberno nomearía como "beneméritos da Patria" aos
doce fusilados. As Cortes concedéronlles a "Cruz de valor e
constancia" e decretaron a erección dun monumento, que non se levou a cabo
ata o ano 1904,
cando, por iniciativa da Liga Galega
da Coruña, erixiuse o actual, construído no centro de Carral con
granito das canteiras do Illó (Pontevedra) e deseñado polo
arquitecto lucense Juan Álvarez
Mendoza. Pódese ver o escudo de Galiza e unha inscrición que di:
"Mártires da liberdade. Mortos o 26 de abril de 1846". Este
monumento, aínda que non se poida considerar en si un cruceiro,
reúne motivación e formas de tal e, ademais, a estrutura da obra ten forma de
cruz. Este recordatorio físico sería escenario de varias homenaxes, como a
celebrada o 26 de abril de 1931 e da que se conserva unha fotografía
na que se ve a Manuel Lugrís Freire dirixíndose aos asistentes.
Segundo
conta Manuel Murguía, nesa curta primavera de 1846 só aflorou
durante 24 días de ilusión e progresismo contra o Goberno de Narváez, que a
pesar de dicirse liberal e moderado, tiña na súa contra á mediana e pequena
burguesía, a moitos universitarios e bastantes profesionais próximos ó republicanismo. Aquela constituíu a primeira xeración
galeguista, formada por persoas que confiaban en que se Solís obtiña éxito
sería posible mellorar a situación de Galiza cun xeito distinto de facer
política, sen ser unha "colonia da Corte", en palabras de Faraldo.
